Noten
Deze pagina maakt het mogelijk om de in het boek bedoelde verwijzingen snel te vinden
1. Multidisciplinaire Richtlijn Diagnostiek en Behandeling van Suïcidaal Gedrag. (MDR)
2. Rooijen, Maria (2009). Hulpverleners schieten bij praten over zelfmoord in de kramp. Zorg + Welzijn Magazine, 7 mei 2009.
3. Schema op basis van een model van stress-kwetsbaarheid (Goldney, 2008) en entrapment (Williams et al., 2005). Overgenomen uit de MDR (2012). Utrecht: De Tijdstroom.
4. Overgenomen uit MDR, oorspronkelijk: Shea, S.C. (1998). The chronological assessment of suicide events: A practical interviewing strategy for the elicitation of suicidal ideation. The Journal of clinical psychiatry, 59, 58-72.
5. CBS (2016), statistieken suïcides, verkeersdoden.
6. Trimbos-instituut (2011). Nieuwe gegevens over suïcidaliteit in de bevolking. Resultaten van de ‘Netherlands Mental Health Survey and Incidence Study-2’ (NEMESIS-2). Have, M. ten e.a. (2006). Suïcidaliteit in de algemene bevolking: gedachten en pogingen. Resultaten van de ‘Netherlands Mental Health Survey and Incidence Study’ (NEMESIS). Utrecht: Trimbosinstituut.
7. RIVM / Hoevemans, N. & Schoemaker, C.G. (2010). Ziektelast van suïcidaliteit. Bilthoven: RIVM.
8. Landelijk Agenda Suïcide Preventie VWS 2014.
9. Coffey, M. Justin MD & Coffey, C. Edward MD (2016). How We Dramatically Reduced Suicide. Houston: Henry Ford Health System.
Osch, Yvonne van (2012). Suïcide voorkom je samen. Maar het gaat niet vanzelf. Conferentie suïcidepreventie legt worsteling van hulpverleners bloot. Amsterdam: GGD.
Vrije Universiteit, afdeling Klinische Psychologie Amsterdam (2013). Advies inzake streefcijfer suïcide. Website VU.
Gotink, Willem (2015). Je kunt niet aantonen welke suïcide je hebt voorkomen. Website GGZ Totaal.
10. Voskes, Jolande, Theunissen, Justine & Widdershoven, Guy (2011). Best Practicus rondom dwangreductie in de geestelijke gezondheidszorg. Amsterdam: VUmc, GGZ Nederland. VUmc (2015). Verminderen van separatie in de GGZ: geen effect zonder ethiek! (promotieonderzoek Yolande Voskes). Website VUmc.
11. Luisterborden, zie bijvoorbeeld ‘Anti-zelfmoordbordjes langs treinspoor Vught en Tilburg-West’. Brabants Dagblad, 5 november 2015.
Suïcidale mensen op veiliger plek: YouTube video Chinese brugwachter.
12. Suïcide binnen, na hulpverleningscontacten, recidive. Kerkhof, A.J.F.M. (2010).
Epidemiologie van suïcidaal gedrag. In A.J.F.M. Kerkhof & J.B. van Luyn (red),
Suïcidepreventie in de praktijk (pp. 23-38). Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
Kaderdocument Nationaal actieplan suïcidepreventie, (2003). Ivonne van de Ven Stichting en de Depressiestichting.
Huisman, A. & Kerkhof, A.J.F.M. (2008). Preventie van suïcide na ontslag uit klinische opname: een inventarisatie. Tijdschrift voor psychiatrie, 50(4), 197-203.
13. Have, Margreet ten, e.a. (2011). Nieuwe gegevens over suïcidaliteit in de bevolking. Resultaten van de ‘Netherlands Mental Health Survey and Incidence Study-2’ (NEMESIS-2). Utrecht: Trimbos-instituut.
Heeringen, C. van & Kerkhof, A.J.F.M. (2000). Behandelstrategieën bij suïcidaliteit. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
Maes, Tine (2013). Inschatting van (para)suïcidaal gedrag, objectieve versus subjectieve risicotaxatie en de impact van de beleving van de verpleegkundigen hierop. Eindverhandelingen UA-GEN : verpleegkunde en vroedkunde. Antwerpen: Universiteit van Antwerpen.
Sheets GGz congres Risicotaxatie, Psychiatrisch ziekenhuis Duffel, 2014.
14. Psychiater Jan Mokkenstorm: onthoud, zelfmoord is geen bewuste keuze. Vrij Nederland, 5 april 2016.
15. Hulp bij levenseinde, voltooid leven. Zie bijv. websites Vereniging voor Vrijwillige Euthanasie en Stichting Waardig Levenseinde.
16. Critchley, Simon (2016). Gedachten over zelfdoding. Zoetermeer: Klement.
Zie bijvoorbeeld ook: Hoek, Joop H.A. (2015). Het leven is voor sommige mensen echt niet te doen. Boeddhistisch Dagblad, 6e jrg., 20 september 2015.
17. Risicoprofielen, een overzicht: website suicide-preventie.
18. Suïcidaliteit als piekerziekte. Psycholoog en hoogleraar Ad Kerkhof (2016). Universiteit
van Nederland, online college.
19. Joiner, T.E. (2005). Why People Die By Suicide. Cambridge, MA: Harvard University Press;
Joiner, Wikipedia; Joiner, Suicide Prevention Conference (YouTube, 2011).
20. Ervaringsverhalen, zie bijv. Proud2beme.
21. Voor signalen zoek op internet met de termen suïcide + signalen, bijvoorbeeld Vlaamse
suïcidepreventie; WikiHow.
22. O’Connor, Rory C. (2011). Towards an Integrated Motivational-Volitional Model of Suicidal
Behaviour. In Rory C. O’Connor et al., International Handbook of Suicide Prevention, Research,
Policy and Practice.West Sussex (UK): John Wiley & Sons, Ltd.
23. Chronische suïcidaliteit, vimeo video drs. Bert van Luyn.
24. Voor onderzoekende vragen zoek op internet met de termen suïcide + bespreken,
bijvoorbeeld ‘Hulpverleners trainen’ (GGZ Oost Brabant).
25. Voor verlevendiging kun je je laten inspireren door werkvormen uit bijvoorbeeld
gestalttherapie, psychodrama e.d. Zie ook: Mulder, Lex & Budde, Judith (2006). Drama in
bedrijf. Zaltbommel: Uitgeverij Thema.
26. Hoek, Paul van & Brinkman, Frans (2014). Wat is gek? Kijken door de psychiatrische bril.
Utrecht: de Graaff.
Psychiatrie algemeen: zie bijv. Blanken, C. (red.) (2012). Psychiatrie voor SPH.Houten:
Springer Media; Deth, R. van (2015). Psychiatrie van diagnose tot behandeling. Houten: Bohn
Stafleu Van Loghum; Hengeveld, M.W. e.a. (2009). Leerboek psychiatrie. Utrecht: De
Tijdstroom; American Psychiatric Association (2016). Alles over psychische stoornissen.
Amsterdam: Boom.
27. Noorden, Martijn van (2016). Een korte effectieve therapie voor suïcidaliteit?Website De Jonge
Psychiater, 18 april 2016.
28. MEE Zuid-Holland Noord (2015). LVB-ers die uit balans zijn. Hoe herken je ze, hoe ga je ermee
om? Delft: MEE Zuid-Holland Noord.
Vijver, Steven Van De (2014). Suïcidepreventie bij personen met een verstandelijke beperking.
Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen Universiteit van Gent. Website
Universiteit Gent.
Wieland, Jannelien (psychiater): Psychiatrisch specialisten hebben het vaak niet in de
gaten als hun patiënten een laag IQ hebben. Artikel website NOS, 10 januari 2016.
Wieland, Jannelien (psychiater): Psychiatrische stoornissen zwakbegaafden vaker én
minder vaak vastgesteld. Artikel website Blik op hulp, 19 februari 2016.
29. Meerdinkveldboom, Jan, Rood, Ineke & Kerkhof, Ad (2016). Handboek suïcidaal gedrag bij
jongeren. Individuele en gezinsbehandeling. Amsterdam: Boom.
30. Boland, G. (1988). Moet ik er dan direct naar vragen? Hulpverleners over seksueel geweld.
Utrecht: Stichting tegen seksueel geweld.
31. Voor nonspecifieke factoren zie bijv. Yalom, I.D. (1979). Groepspsychotherapie in theorie en
praktijk. Deventer: Van Loghum Slaterus.
32. Visualiseren, zie bijv. De zeven instrumenten. Visualisatietechnieken om mogelijkheden
te ontdekken. Website Kwaliteit.
33. Heeringen, C. van & Kerkhof, A.J.F.M. (2000). Behandelstrategieën bij suïcidaliteit. Houten:
Bohn Stafleu van Loghum.
34. Mokkenstorm, Jan (2016). Hoop doet leven. De 113Online Survival Guide. Amsterdam: Boom.
35. Kunneman, Harry (2005/2015). Voorbij het dikke-ik. Bouwstenen voor een kritisch humanisme -
Deel 1. Amsterdam: SWP.
Vosselmans, Marjoleine & Hoek, Paul van (2013). ‘Suïcidepreventie: leren leven met pijn.’
Waardenwerk, 20 juni.
36. O’Connor, Rory C. (2011). Towards an Integrated Motivational-Volitional Model of Suicidal
Behaviour. In Rory C. O’Connor et al., International Handbook of Suicide Prevention, Research,
Policy and Practice. West Sussex (UK): John Wiley & Sons, Ltd.
Armitage, Christopher, J., et al. (2016). An exploratory randomised trial of a simple, brief
psychological intervention to reduce subsequent suicidal ideation and behavior in
patients admitted to hospital for self-harm. BJ Psych, 1-7.
37. Wetsvoorstel Verplichte geestelijke gezondheidszorg. Website Informatiepunt Dwang in zorg.
38. Algemene medicatie-info, bijvoorbeeld: website Kennisplein – psychofarmaca; website Lijf
en psyche - Medicijnen bij psychische problematiek.
Sommige behandelaars rapporteren gunstige effecten van Ketamine; (zie De jonge psychiater)
39. Schermer M.H.N. (2003). Drang en informele dwang in de zorg - Hoofdstuk 3 uit het rapport
Signalering Ethiek en Gezondheid. Den Haag: Centrum voor Ethiek en Gezondheid.
40. Op de website vind je een aantal ‘do and don’ts’.
41. Ivonne van de Ven Stichting (2016). Verborgen kracht, zichtbare verhalen, nabestaanden over
suïcide – verhalenbundel. Arnhem: Ivonne van de Ven Stichting.
42. Rood, Ineke & Meerdinkveldboom, Jan (2016). Een systeemtherapeutische benadering bij
suïcidaal gedrag van jongeren uit autochtone en niet-westerse allochtone gezinnen.
Systeem Therapie, jrg. 18, nr. 1.
43. Ysilon, Brochure over privacy. Wie zorgt praat mee!
GGD GHOR Nederland, GGZ Nederland, KNMG (2014). Gegevensuitwisseling in de
bemoeizorg.
44. Supranet Tweede Kamerstuk; Supranet (care, community), website 113 zelfmoordpreventie.
Hermens, M. e.a. (2010). Kwaliteitsdocument Ketenzorg bij suïcidaliteit. Utrecht: Trimbosinstituut.
Wapenaar, Jeroen (2015). Laat mensen uitspreken dat ze dood willen. Zorg + Welzijn
Magazine, mei, 15-16.
45. Bakker, Bram & Hulzebos, Bram (2012). Loden last – het taboe op zelfmoord. Amsterdam,
Atlas Contact.
46. Bijlsma, Floris (2012). Impact van suicide op GGZ-medewerkers. Assen: Van Gorcum.
Boekbespreking/ interview door Frank van den Dries, Impact van suïcide op GGzmedewerkers.
Website Frank van den Dries, december 2012, maart 2013.
47. Brochure Rouw op de werkvloer. Website Werkgroep Verder. CGG PassAnt, Halle (B).
Andriessen, Karl & Blauwbloeme, Katja (2006). Wie helpt de hulpverlener na suïcide van
een cliënt? Antenne, juni, p. 38 e.v.
Andriessen, Karl & Flauw, Nico De (2005). Het overkomt ons niet: de suïcide van een
cliënt. Psychopraxis, juni 2005, 7(3), 73–76.
48. Erve, Monique van ’t & Windmeijer, Petra (2011). Steun voor ouder(s) en kind(eren) na
zelfdoding van een gezinslid – Handleiding voor organisatie en begeleiding. Assen: Indigo
Drenthe.
NPO uitzending: Acht jaar geleden verloor Liesbeth Gijsbers haar oudere zus, met wie zij een zeer hechte band had, door zelfdoding. Wat is de zin van het leven als iemand zich dat leven beneemt?
Moeders springen niet van flats.
49. Groot, Marieke de & Keijser, Jos de. Werkboek nabestaanden. Website113online.
50. De monitor van de Ivonne van de Ven Stichting geeft nabestaanden een mogelijkheid om
hun verhaal te vertellen.
51. Groot, Marieke de & Keijser, Jos de (2010). De opvang van nabestaanden na een suïcide.
In A.J.F.M. Kerkhof & J.B. van Luyn (red.), Suïcidepreventie in de praktijk (pp. 236–255).
Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
52. Jacobs, Douglas MD & Klein-Benheim, Marci PhD (1995). The Psychological Autopsy:
A Useful Tool for Determining Proximate Causation in Suicide Cases. Bull Am Acad
Psychiatry Law, Vol. 23, No. 2.
53. Een voorbeeld van inventarisatie en verslaglegging: Handvatten voor onderzoek bij suïcide,
met toelichting en verwachtingen van de inspecties (website Inspectie Jeugdzorg).
Zie ook: Groot, Marieke de & Winter, Remco de (2015). Beschrijving van KEHR SUICIDE versie
8.0 - Een instrument voor data gestuurd evalueren en leren van suïcide. Amsterdam: Vrije
Universiteit, afdeling klinische psychologie.
